Heb je ooit een vreemde verbondenheid gevoeld met iemand die je nog nooit in het echt hebt ontmoet? Een gezicht dat je regelmatig ziet, een stem die je vaak hoort, een figuur die je volgt op een scherm... Dit gevoel is niet vreemd of overdreven. Het zegt veel over je hersenen, je gevoeligheid en onze zeer menselijke manier om tegenwoordig met anderen in contact te komen.
Wanneer vertrouwdheid een vorm van verbinding wordt
Het menselijk brein wordt sterk aangetrokken door datgene wat vaak terugkeert in zijn waarnemingsveld. Hoe vaker je een gezicht ziet, een stem hoort of een naam leest, hoe meer je geest het associeert met iets veiligs, vertrouwds en ongevaarlijks. Dit fenomeen, in de sociale psychologie bekend als het 'mere-exposure effect', verklaart waarom herhaling een gevoel van vertrouwdheid creëert.
Met andere woorden, je hersenen interpreteren regelmaat als een verbinding. Ze maken niet altijd onderscheid tussen een verbinding die is ontstaan door interactie en een verbinding die is ontstaan door gewoonte. En dit geldt ook voor de waarneming van lichamen: het regelmatig zien van een persoon in al zijn fysieke diversiteit, in zijn natuurlijke uitdrukkingen, kan een vorm van gehechtheid creëren.
Eenzijdige relaties in het digitale tijdperk
Met sociale media wordt dit mechanisme vertienvoudigd. Video's, verhalen, podcasts en berichten bieden toegang tot intieme fragmenten uit het dagelijks leven: momenten van vreugde, twijfels, vermoeide of stralende lichamen, successen en kwetsbaarheden. Je ziet iemand leven, zich ontwikkelen, zichzelf uiten en soms laten zien wie hij of zij werkelijk is, zonder al te veel filters.
Zo ontstaan zogenaamde 'parasociale' relaties . Je hebt het gevoel dat je deel uitmaakt van iemands leven, dat je hun emoties begrijpt, hun relatie met hun lichaam, hun zelfbeeld, hun ervaringen. Deze ervaren nabijheid kan heel sterk zijn, zo sterk zelfs dat er een echt gevoel van steun of troost ontstaat, ook al is er geen directe interactie.
Waarom is deze indruk zo krachtig?
Verschillende elementen versterken dit gevoel van intieme kennis. Ten eerste, persoonlijke verhalen: wanneer iemand praat over zijn of haar emoties, de relatie met het eigen lichaam, onzekerheden of successen, krijg je het gevoel dat je die persoon diepgaand begrijpt. Ten tweede, tijd: iemand gedurende langere tijd volgen creëert continuïteit, bijna een gedeelde geschiedenis.
Ten slotte spelen waargenomen overeenkomsten een cruciale rol: dezelfde waarden, dezelfde worstelingen, dezelfde positieve en inclusieve visie op het lichaam. Deze overeenkomsten bevorderen een gevoel van identificatie. Je ziet niet langer alleen een persoon, maar ook een gedeeltelijke weerspiegeling van jezelf.
Met beide benen op de grond blijven staan zonder je emoties te ontkennen.
Het ervaren van deze verbondenheid is gezond en diep menselijk. Het toont je vermogen om te voelen, verbinding te maken en de schoonheid en legitimiteit van diverse lichamen en levenspaden te erkennen. Het is echter belangrijk om een zekere mate van helderheid te behouden. Een aanwezigheid in de media is slechts een selectie van zorgvuldig gekozen momenten. Je echte relaties, soms imperfect, soms minder gepolijst, zijn net zo waardevol. Ze verdienen dezelfde tederheid, dezelfde fysieke en emotionele vriendelijkheid die je anderen biedt.
Kortom, het gevoel hebben dat je iemand kent zonder die persoon ooit gezien te hebben, is geen zwakte en ook geen beschamende illusie. Het weerspiegelt een fundamentele behoefte aan verbinding, authenticiteit en erkenning. Omarm dit gevoel met tederheid en blijf tegelijkertijd wederzijdse banden koesteren, geworteld in de realiteit, waar ieder mens, ieders stem en ieder verhaal een rechtmatige plaats heeft.
