จะเป็นอย่างไรหากความคิดถึงกลายเป็นที่พึ่งทางอารมณ์ใหม่ของเรา?

คุณจำช่วงเวลาเหล่านั้นได้ไหม ที่เพลง ภาพ หรือกลิ่นบางอย่างพาคุณย้อนกลับไปยังช่วงเวลาแห่งความสุขในอดีตได้ทันที? ความคิดถึงไม่ได้เป็นเพียงแค่ความรู้สึกเศร้าเล็กน้อยว่า "เมื่อก่อนมันดีกว่า" อีกต่อไปแล้ว ในปัจจุบัน ความคิดถึงได้กลายเป็นที่พึ่งทางอารมณ์ที่แท้จริง สามารถปลอบประโลมจิตใจของเราได้เมื่อปัจจุบันดูหนักอึ้งเกินกว่าจะรับมือได้

เสมือน "ผ้าห่มกันหนาว" ทางอารมณ์

ความคิดถึงเป็นอารมณ์ที่ทั้งหวานและขมปนกัน ผสมผสานความอบอุ่นและความเสียใจ ความเศร้าและความอบอุ่นใจ นักจิตวิทยาอธิบาย ว่า เมื่อเราหวนนึกถึงความทรงจำที่ดี สมองของเราจะกระตุ้นบริเวณที่เกี่ยวข้องกับความทรงจำและความสุข เช่น ฮิปโปแคมปัสและอะมิกดาลา ซึ่งนำไปสู่การหลั่งสารโดปามีนและออกซิโทซิน ผลที่ได้คือ ความรู้สึกดีและเชื่อมโยงกับผู้อื่นในทันที อาจกล่าวได้ว่าความคิดถึงทำหน้าที่เสมือน "ระบบภูมิคุ้มกันทางอารมณ์" คอยกระตุ้นความทรงจำอันล้ำค่าที่สุดของเราเพื่อปกป้องเราจากความวิตกกังวล ความเหงา หรือความไม่แน่นอน

ความโหยหาอดีต กระแสความนิยมอย่างล้นหลามแห่งทศวรรษ 2020

เป็นไปไม่ได้เลยที่จะมองข้ามสิ่งเหล่านี้: ซีรีส์ที่นำกลับมาฉายใหม่ การรีบูต เพลย์ลิสต์เพลงย้อนยุค แฟชั่นยุค 90 และ 2000 แผ่นเสียงไวนิล และวิดีโอเกมย้อนยุค… ความคิดถึงได้กลายเป็น กระแสทางวัฒนธรรมที่สำคัญ การล็อกดาวน์และการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เมื่อเร็วๆ นี้ได้เสริมสร้างความต้องการสิ่งคุ้นเคยเหล่านี้ ทำให้มันกลายเป็นรูปแบบหนึ่งของการหลีกหนีจากความเป็นจริงร่วมกันอย่างแท้จริง การศึกษาด้านการตลาดเผยให้เห็นว่าเกือบ 40% ของผู้บริโภคยินดีที่จะจ่ายมากขึ้นเพื่อเข้าถึงเนื้อหาเก่าๆ ที่หาได้ยากจากที่อื่น เพราะความรู้สึกคุ้นเคยนี้ทำให้พวกเขารู้สึกสบายใจและปลอดภัย

"Kidults": เมื่อการเล่นกลายเป็นการบำบัด

กระแสความคิดถึงอดีตนี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในเนื้อหาทางวัฒนธรรมเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อกิจกรรมยามว่างของเราด้วย ชุดเลโก้สำหรับผู้ใหญ่ ฟิกเกอร์สะสม การ์ดโปเกมอน และเกมกระดานย้อนยุคกำลังได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าผู้ใหญ่มากกว่าครึ่งกล่าวว่าพวกเขามีแนวโน้มที่จะซื้อสินค้าที่ปลุกความทรงจำในวัยเด็กมากกว่า การซื้อจึงไม่ใช่แค่ความสุขธรรมดาๆ แต่กลายเป็นพิธีกรรมที่ให้ความรู้สึกสบายใจ เป็นวิธีผ่อนคลายจากความรับผิดชอบและความเครียดในชีวิตประจำวัน การเล่น การหวนรำลึกถึงความทรงจำในวัยเด็ก ในแง่หนึ่งเป็นการสร้างพื้นที่แห่งความมั่นคงทางอารมณ์

การตอบสนองต่อการหยุดชะงักและวิกฤตการณ์

ความคิดถึงมีคุณค่าอย่างยิ่งในช่วงเวลาแห่งความหยุดชะงักหรือความปั่นป่วน เช่น โรคระบาด วิกฤตเศรษฐกิจ หรือการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในชีวิตส่วนตัว มันช่วยให้เรารู้สึกถึงความต่อเนื่องภายในตัวเราเอง – "ฉันยังคงเป็นคนเดิม" – และด้วยเหตุนี้จึงช่วยปกป้องอัตลักษณ์ของเราท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงระดับโลก

ในหมู่คนรุ่นใหม่ บางครั้งมันอาจปรากฏในรูปแบบของความโหยหาอดีตที่พวกเขาไม่ได้สัมผัส เช่น ยุค 80 หรือ 90 ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่เรียกว่า อเนโมเอีย (anemoiia) ความโหยหาอดีตในจินตนาการนี้เป็นเหมือนที่หลบภัยจากปัจจุบันที่เต็มไปด้วยเทคโนโลยีและความกดดันต่างๆ

ที่พักพิง…ที่ควรใช้ด้วยความตระหนักรู้

อย่างไรก็ตาม การศึกษาต่างๆ เน้นย้ำว่า ความคิดถึงมีประโยชน์เมื่อยังคงเชื่อมโยงกับความเป็นจริงและผู้อื่น มันจะกลายเป็นปัญหาหากมันเปลี่ยนไปเป็นการปฏิเสธที่จะใช้ชีวิตในปัจจุบันหรือการยกย่องอดีตอย่างสมบูรณ์ เมื่อใช้อย่างมีสติ มันสามารถส่งเสริมความยืดหยุ่น การมองโลกในแง่ดี และแม้กระทั่งความคิดสร้างสรรค์ โดยเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดรูปแบบทางวัฒนธรรมใหม่ๆ จากการอ้างอิงถึงอดีต ความคิดถึงไม่ควรเป็นคุก แต่ควรเป็นจุดเริ่มต้นที่จะทำให้เราแข็งแกร่งขึ้นและเผชิญกับความเป็นจริง

ท้ายที่สุดแล้ว ความคิดถึงไม่ใช่หนทางหนี แต่เป็นเครื่องมือทางอารมณ์อันทรงพลัง ตราบใดที่เราไม่ตกเป็นเหยื่อของมัน มันจะกลายเป็นพันธมิตรที่มีค่า คอยเตือนเราว่าประสบการณ์ในอดีตหล่อเลี้ยงความเข้มแข็ง ความคิดสร้างสรรค์ และความสามารถในการใช้ชีวิตอย่างเต็มที่ในปัจจุบัน ความคิดถึงที่อ่อนโยน ชั่วคราว และจำเป็น จึงเผยให้เห็นว่าเป็นที่หลบภัยที่เหมาะสมที่สุดในยุคปัจจุบันสำหรับการเผชิญหน้ากับโลกที่หมุนไปไม่หยุด